ضوابط موزه دسترس پذیر
ضوابط موزه دسترس پذیر – خانم نسیم خورسندی
کارشناس گردشگری در دسترس شرکت سفیران سلامت کویر
آزادی سفر از حقوق اساسی بشر است و همه انسان‌ها حق دارند با هر نوع تفاوت و محدودیت از مکان‌های گردشگری و موزه‌ها بهره‌مند شوند و این به این معناست که افراد دارای معلولیت همانند دیگر افراد جامع باید بتوانند از این امکانات استفاده کنند. اهمیت این مسئله را می‌توان در بیانیه تسهیل سفر گردشگران که طی بیانیه مجمع عمومی سال 2009میلادی سازمان جهانی جهانگردی ملل متحد به تصویب رسید، دید که براساس تسهیل سفر افراد دارای معلولیت رکن اساسی سیاست‌های توسعه گردشگری مسوولانه است. براساس آمار رسمی حدود یک میلیارد ناتوان در دنیا وجود دارد. به عبارتی دیگر نزدیک 15 درصد جمعیت جهان دچار یکی از ناتوانایی‌های فیزیکی، مغزی و یا حسی است و در سال 2009 بیش از 730 میلیون نفر بالای 60 سال معادل 10 درصد جمعیت جهان سالمند محسوب می‌شوند.
در بحث گردشگری افراد دارای معلولیت، دسترس‌پذیری در اماکن مختلف به داشتن یک تجربه کامل و لذت بخش در سفر کمک شایانی می‌کند چرا که گردشگری به عنوان پدیده‌ای زنجیروار در نظر گرفته می‌شود و متشکل از سیستم پیچیده‌ای از فعالیت و خدماتی است که بسیار به یکدیگر مرتبط‌اند و وابستگی زیادی به سفر دارد. در بین این اماکن موزه‌ها از جایگاه ویژه‌ای برخوردار هستند چرا که بازدید از موزه نه تنها یک فعالیت توریستی محسوب می‌شود بلکه به عنوان یک فعالیت فرهنگی برای ساکنان مقصد است.
از این رو مالکان یا مدیران موزه‌ها و سایر اماکن فرهنگی باید شرایط را برای درک افراد از محیط و همچنین عبور و مرور فراهم نمایند. در این مقاله موارد دسترس پذیری یک موزه را در قالب مثلث مناسب سازی تعریف می‌کنیم. این مثلث از سه ضلع مناسب‌سازی فیزیکی، مناسب‌سازی مجازی و مناسب‌سازی فرهنگی تشکیل شده است.
مناسب‌سازی فیزیکی:
شرط اصلی طراحی خوب و مناسب، دسترسی می‌باشد. به عبارتی ساختمان یک موزه باید به گونه‌ای طراحی شود که نیازهای همه کاربران را در نظر گیرد. به یک چنین طراحی ((طراحی برای همه )) و یا ((طراحی جهانی )) می‌گویند. این طراحی شامل 7 اصل می‌باشد.
1.استفاده برای همه: این گونه طراحی قابل استفاده برای تمامی افراد با هر نوع معلولیتی است.
2.انعطاف پذیری در استفاده: این گونه طراحی با طیف وسیعی از ترجیحات و خواسته‌های افراد تطابق دارد.
3.استفاده آسان: قابلیت استفاده از تسهیلات و امکانات صرف نظر از تجارب فرد، سطح ادراک و مهارت زبانی و میزان آگاهی وجود دارد.
4.درک اطلاعات و مفاهیم: طراحی مناسب اطلاعات مورد نیاز را بدون در نظر گرفتن شرایط گوناگون و توانائی‌های حسی، به طور موثر به کاربر انتقال می‌دهند.
5.دامنه خطا: خطرات و پیامدهای تصادفی و اقدامات ناخواسته را به حداقل می‌رساند.
6.حداقل تلاش فیزیکی: می‌توان از امکانات و تسهیلات به راحتی و با حداقل خستگی استفاده کرد.
7.اندازه فضای مناسب برای استفاده: طراحی فضای مناسب در اندازه‌های که کاربر ناتوان جسمی بدون کمک دیگران بتواند از تسهیلات استفاده نماید.
طراحی جهانی برای یک ساختمان موزه باید در قسمت‌های مختلف اعم از جایگاه بلیط فروشی دستی یا اتوماتیک، آسانسور، ورودی موزه، درب ورودی، سالن‌های اصلی موزه و سرویس بهداشتی اعمال شود. در زیر نمونه‌هایی از استاندارهای جهانی برای مناسب‌سازی فیزیکی موزه‌ها بیان می‌شود:
• باجه فروش بلیت فاقد اختلاف ارتفاع با کف طبقه یا خیابان باشد.
• شیب رمپ‌ها حداکثر 8 درصد باشد.
• طول رمپ بیش از ده متر نباشد.
• در صورت امکان کفپوش‌های ویژه نابینایان در مسیر سالن‌ها و راهروهای موزه نصب شود.
• ارتفاع پیشخان از سطح زمین 70 سانتیمتر باشد.
• چیدمان مبلمان باید به گونه‌اي باشد که امکان تردد صندلی چرخدار در میان آنها به آسانی فراهم شود.
• اقلام موزه باید به گونه‌اي نصب شوند تا فردي که از صندلی چرخدار استفاده می‌کنـد، بتوانـد به راحتی از موقعیت نشسته به آنها نگاه کند. این اقلام باید در ارتفاع حداکثر 90 سانتیمتر قرار داده شوند.
• روشنایی در مناطق نمایشگاهی باید در مکـان‌هـاي کلیـدي بـراي لـذت بـردن از نمایشـگاه توسـط افرادي که داراي محدودیت‌هاي بصري هستند افزایش یابد.
• روشنایی در فضاهاي نمایشگاهی باید به گونه‌اي طراحی شود تا انعکاس و بازتابش نور را تـا حـد امکان کاهش دهد.
• در جایی که نیاز است (آثار به صورت افقی نمایش داده شده‌اند یـا بـراي نزدیـک شـدن بـه صـفحه کتاب یا دیدن یک شیء کوچک). باید فضاي آزاد زانو در ارتفاع 70 سانتیمتر براي دستیابی مستقیم فرد وجود داشـته باشد.
مناسب سازی مجازی:
اینترنت و تکنولوژی وب نقش مهمی را در گردشگری و بازدید از مراکز فرهنگی و موزه‌ها ایفا می‌کند که تعداد بسیار زیادی از محصولات و خدمات را در بخش‌های مختلف قابل دسترس می‌کند به عبارتی این خدمات باید به گونه‌ای طراحی شود که همه افراد با محدودیت‌های متفاوت بتوانند از آن بهره‌مند شوند. در ادامه مهم‌ترین موارد مناسب‌سازی مجازی که لازمه یک موزه دسترس پذیر است عنوان می‌شود.
• سایت‌های خرید بلیط دارای قابلیت صفحه خوان باشد تا افراد نابینا به راحتی با استقلال بتوانند بلیط مورد نظر خود را خریداری کنند.
• اطلاعات اشیا داخل موزه به صورت گویا با کمک اپلیکشن قابل توصیف باشد.
• اپلیکشن‌های راهنما برای افراد ناشنوا وجود داشته باشد.
• در صورتی که ساختمان موزه یک بنا تاریخی است و تغییر در آن امکان پذیر نیست، می‌توان از کلیپ واضح همراه با زیرنویس برای افراد جسمی حرکتی استفاده کرد.
مناسب سازی فرهنگی:
پرسنل و کارمندان موزه نقش بسیار مهمی در کاهش کاستی‌های محتمل در دسترسی یا مشکلات پیش‌بینی نشده و آموزش ایفا می‌کنند. آموزش و آگاه‌سازی در خصوص ناتوانی و اهمیت تکریم بازدید کننده می‌تواند موانع پیش روی افراد ناتوان را کاهش دهد.
راهنمایان موزه‌ها باید با این نیازها آشنا باشند و بتوانند آن را برطرف کنند. براساس کنوانسیون ملل متحد در خصوص حقوق معلولین در سال 2006 میلادی باید آموزش‌های لازم پیرامون حقوق معلولین به کارکنان داده شود تا ارایه کمک و خدمات و نظارت بهتر از سوی آنها تضمین و نحوه عملکرد برای معلولین توضیح داده شود.
راهنمایان باید قادر به قراری ارتباط با افراد دچار ناتوانی حسی نیز باشند و باید بتوانند اطلاعات مربوط به ابزار کمکی حرکتی، تجهیزات فنی را در اختیار افراد معلول بگذارد.
امروزه موضوع آموزش و معلولیت در حوزه گردشگری در بسیاری از کشورها مورد بررسی قرار گرفته است و معاهدات سازمان ملل و نهادهایی نظیر ADA در ایالات متحده، DDA در بریتانیا و استرالیا ارزش بالایی برای آموزش در این حوزه قائل هستند.
ضوابط موزه دسترس پذیر
ضوابط موزه دسترس پذیر
ضوابط موزه دسترس پذیر
ضوابط موزه دسترس پذیر
ضوابط موزه دسترس پذیر
ضوابط موزه دسترس پذیر
ضوابط موزه دسترس پذیر