تهدیدها و تدابیر بازار گردشگری سلامت ایران
گفت گو با مجید زنگویی در خصوص پنجمین کنگره بین المللی سلامت کشورهای اسلامی، رویداد گردشگری سلامت و حواشی نمایشگاه بین المللی گردشگری
تهدیدها و تدابیر بازار گردشگری سلامت ایران
گفت گو با مجید زنگویی در خصوص
پنجمین کنگره بین المللی سلامت کشورهای اسلامی، رویداد گردشگری سلامت و حواشی نمایشگاه بین المللی گردشگری
مقدمه
تهدیدها و تدابیر بازار گردشگری سلامت ایران – پنجمین کنگره بین‌المللی سلامت کشورهای اسلامی، با حمایت وزارتخانه‌ها و تشکل‌های بین‌المللی فعال در حوزه سلامت و گردشگری سلامت در تاریخ ۱۶ الی ۱۸ آبان ماه در شهر تهران برگزار شد. رویدادی که در پنجمین سال متوالی( یک سال به جهت اپیدمی کرونا به تعویق افتاد.) پررنگ‌تر و پرشورتر برگزار شد. در کنار تمامی حواشی و انتقادات مثبت و منفی که داشت این نوید را به فعالان این عرصه داد که ایران، به عنوان برگزار کننده این رویداد، مورد توجه بسیاری از کشورهای مسلمان و حتی کشورهای عضو اتحادیه اروپا قرار گرفته است.
گفتگوی پیش رو، پیرامون برگزاری کنگره، با آقای مجید زنگویی؛ دبیر کل مرکز توسعه گردشگری سلامت کشورهای اسلامی و رئیس انجمن گردشگری سلامت استان تهران به همت مجله سفرنویسان صورت گرفته است تا حرف‌های نگفته در راستای برگزاری این رویداد بزرگ را از زبان این بزرگوار بشنویم.
لطفا کمی در خصوص این کنگره توضیح بدهید و بفرمائید سیاست برگزاری آن به چه صورت است و چه اهدافی را دنبال میکنید؟
واقعا خوشحالم از اینکه می‌بینم یک‌سری اتفاقات جدید در حال رخ دادن در حوزه‌ی گردشگری سلامت است. ما از اواخر سال ۱۳۹۴ که وارد موضوع شبکه‌سازی و بحث فعالیتهای بین‌المللی حوزه‌ی گردشگری سلامت شدیم، پیش‌بینی همچین روزی را می‌کردیم. شاید برای خیلی‌ها آن موقع غیرقابل باور بود، که از ایران، یک‌سری اتفاقات و جریان سازی های بین المللی در حوزه‌ی گردشگری سلامت شکل بگیرد و کشورها با فعالیتهای مرکز توسعه گردشگری سلامت کشورهای اسلامی یا همان HTDC همراه شوند و فعالیتهای این ساختار بین المللی را با دقت رصد کنند.
نمونه‌ی ظهور و بروزش را هم در پنجمین کنگره بین المللی سلامت کشورهای اسلامی شاهد بودیم . از کشورهای مختلف چه در بخش حضوری و یا مجازی اعلام مشارکت کردند. به هر حال اینکه این خودباوری ایجاد شده که فعال‌های حوزه‌ی گردشگری سلامت دارند فراتر از مرزهای کشورهای همسایه حرکت می کنند و نگاه‌هایشان را بلندتر و بزرگ‌تر کرده‌اند برای خود من لذت بخش است. ما تاکید کردیم همیشه و باز تاکید می‌کنیم مجموعه HTDC هیچگاه در حوزه اعزام و پذیرش بیماران اقدام نکرده و لذا رقیب بخشهای خصوصی نیست. ما وظیفه‌مان شبکه‌سازی و جریان‌سازی‌های مرتبط با گردشگری سلامت، در کشورهای اسلامی است. و ایران، یکی از کشورهایی است که از این موضوع بهره‌برداری می‌کند.
قاعدتا اینکه این ساختار، در ایران مستقر است و دارد فعالیت می‌کند، مزایای آن بیشتر به جمهوری اسلامی ایران می‌رسد. ولی خب براساس آن اهداف و برنامه‌های ما، به این شکل نیست که کشورهای دیگر از این موضوع منتفع نباشند. همه باید از این فضا استفاده کنند.
کنگره‌ی سلامت کشورهای اسلامی زمانی فعالیتش را از سر گرفت که همه‌ی کشورها، عملا تمام فعالیت‌شان را متوقف کرده بودند. به همین دلیل، مورد توجه اقصی نقاط دنیا قرار گرفت. در HTDC فعالیتهای اجرایی در حوزه سلامت و گردشگری سلامت با جدیت و سرعت پیش می رود و هر روز ابعاد این فعالیتها در حوزه های بین المللی گسترش می یابد . از جمله برنامه هایی که اخیرا با مدیریت مرکز برگزار شد نشست فعالان گردشگری سلامت کشورها همزمان با عرب هلث در دبی بود و بعد از آن هم نشست مجازی شبکه سازی تجاری فعالان حوزه گردشگری و گردشگری سلامت اروپا و کشورهای اسلامی بود که با مدیریت HTDC برگزار گردید. برنامه های پیش رو که باز هم با موضوع شبکه سازی در دست اقدام است همایش و نمایشگاه بین المللی بیمارستانهای خصوصی یا همان IPH 2022 است که در مرداد ماه ۱۴۰۱ برگزار خواهد شد.
اتفاقاتی از این دست، گامی به سوی موضوع برندسازی ظرفیتهای درمانی است. نباید فراموش کنیم که متاسفانه ما در ایران و در خیلی از کشورهای مسلمان برند بیمارستانی نداریم.به جز ترکیه که شاید در این بخش به میزانی بهتر از سایر کشورهای مسلمان فعالیت داشته باشد. این یکی از نقاط ضعفی بود که ما نسبت به آن واقف بودیم و اعلام کردیم حاضریم راجع به آن سرمایه‌گذاری کنیم که این اتفاق شکل بگیرد. بنابراین رویداد IPH را طراحی و اعلام عمومی کردیم.قطعا بیمارستانها از سراسر دنیا جهت حضور در این رویداد دعوت خواهند شدو از جمله بیمارستانهای خصوصی ایران و بیمارستانهای خصوصی کشور ترکیه نیز در این موضوع دخیل خواهند بود. با حوزه‌ی کشورهای مختلف همچنین انجمنهای مرتبط با حوزه‌ی بیمارستانی کشورها در حال مذاکره هستیم. از انجمنهای بیمارستانی، نشریه‌های مرتبط با این حوزه تخصصی ومراکز درمانی کشورهای اتحادیه عرب گرفته تا کشورهای اروپایی و همینطور هندوستان تا کنون در خصوص مشارکت در این رویداد اعلام آمادگی داشته اند.
هدف شما بیشتر بر درمان است یا گردشگری؟ چرا که در صحبت‌هایتان هم اشاره به این موضوع داشتید که بحث برندسازی بیمارستانها و مجموعه‌های درمانی یکی از توجهاتی است که شما دارید. این سئوال را من باب این می‌پرسم که یک‌سری انتقادات به سبک برگزاری پانزدهمین نمایشگاه گردشگری امسال توسط شما در بحث ارتباط‌گیری و نشست‌های گردشگری برای آژانس‌دارها اتفاق افتاده بود. شما رویکردتان خیلی شفاف است. می‌خواهم بدانم به کدام سمت است درمان یا گردشگری؟
ما تا کنون نشست B2B برای آژانس‌دارها برگزار نکرده ایم. ما اصولا در بخش گردشگری (در مفهوم عمومی آن که مد نظرم است.) تا اکنون ورود مستقیم و جدی نداشتیم. تمرکزمان بر موضوع گردشگری سلامت بوده، اما آنچه که در مرکز توسعه گردشگری سلامت کشورهای اسلامی محور اجرایی است، تفکر شبکه‌سازی است. یعنی شما در هر صنعت خاص، در مورد شبکه‌سازی چه اقدامات و چه برنامه‌هایی را پیش‌بینی میکنید؟ این فقط منحصر به حوزه‌ی گردشگری و گردشگری سلامت نمی‌شود. ما الان این شیوه را روی صنایع مختلف در قالب مشاور پیاده‌سازی می‌کنیم. اصلا اینکه شما راجع به شبکه‌سازی صحبت میکنید، از کجا شروع میشود؟ چطوری ادامه پیدا می‌کند، ابزار هایش چه چیزهایی هستند؟ چگونه استمرار پیدا می‌کند؟ چگونه گسترده میشود؟ و چطور شما می‌توانید از آن بهره‌مند شوید؟ بنابراین موضوع این است که شما چطور وارد موضوع شبکه‌سازی می‌شوید؟ شما چطور بازیگرهای بین‌المللی را درگیر میکنید؟ برای اینکه برای یک هدف مشترک، باهم همکاری کنند و برای یکدیگر ایجاد ظرفیت کنند.
ما در پانزدهمین نمایشگاه گردشگری در همراهی با عزیزان وزارت گردشگری و ستاد اجرایی رویداد، وارد همکاری شدیم. اما در یک زمان پانزده روزه، یعنی ما حتی با سر شبکه‌های مرتبط با حوزه‌ی گردشگری با آن مفهوم عام‌اش خیلی فرصت ارتباط گیری گسترده نداشتیم. در حوزه‌ی گردشگری سلامت ، تمام دنیا ما را می‌شناسند. شما بروید در آمریکا، اروپا، آفریقا، کشورهای اسلامی همه می‌شناسند، اما در حوزه‌ی گردشگری به‌صورت عام‌اش تا کنون فعالیت جدی در این مسیر با واسطه HTDC صورت نگرفته است.
اگر در آینده، موضوعات مربوط به توسعه باشد، ممکن است در گردشگری هم به مفهوم عام‌اش ورود کنیم. ولی وقتی راجع به موضوع شبکه‌سازی صحبت می‌کنیم، یک پروسه زمان‌بر و پر‌هزینه است. مخصوصا شبکهسازیهای بین‌المللی! شما باید بتوانید راهکارهای تامین منابع مالی را برایش تعریف کنید. یعنی خیلی کار ساده‌ای نیست. بنابراین موضوع گردشگری در مفهوم عام تا کنون در اولویت ما نبوده است. موضوع، گردشگری سلامت بوده، با آن زیر شاخه‌هایش که تعریف شده است. مثل گردشگری درمانی، گردشگری تندرستی و غیره.
پس باز هم تاکید می‌کنم، آنچه که از جانب ما در پانزدهمین نمایشگاه گردشگری اتفاق افتاد، این موضوع بود. نکته بعدی شیوه همکاری ما با ستاد برگزاری نمایشگاه و خدمات تعهد شده از جانب ما بود که در دوبخش برگزاری نمایشگاه مجازی و همچنین نشست تجاری و ضیافت شام تعریف شده بود. در بخش نشست تجاری کلیه هزینه های مرتبط توسط HTDC در همکاری با سامانه آنلاین برگزاری نمایشگاه‌ها IROXPO پرداخت شد و در بخش نمایشگاه مجازی نیزما تسهیلات خاصی را برای کلیه مشارکت کنندگان بخش مجازی نمایشگاه در نظر گرفتیم که این خدمات در طول سال تعریف شده و ادامه خواهد داشت. این که آیا ما در نشست تجاری آن شب به‌دنبال تنظیم یک نشست B2B با در نظر گرفتن کلیه جزئیات برگزاری نشست هایی از این دست بودیم؟ جواب با توجه به زمان محدود و عدم دسترسی به اطلاعات میهمانان خارجی رویداد خیراست. این موضوع اصولا در شرح وظایف مرکز ما به عنوان یک مسئولیت خدمتی رایگان برای فعالان حوزه گردشگری نبوده و نیست لیکن سعی ما بر این بود که در همراهی با دوستانمان در وزارت گردشگری و ستاد برگزاری خدمات متفاوت تری را برای مشارکت کنندگان نمایشگاه نسبت به سالهای گذشته ایجاد نماییم که این موضوع کاملا مشهود بود. ضمن اینکه دقیقا در همان زمان ما در حال برگزاری نشست فعالان گردشگری سلامت در دبی هم بودیم ولی سعی شد همه موضوعات همزمان مدیریت شود. یعنی ما با توجه به شرایطی که خدمتتان عرض کردم ، آمدیم بازیگرهای مرتبط را دعوت کردیم. یعنی تنها کاری که می‌توانستیم در آن زمان انجام دهیم این بود که بازیگرهای این صنعت را، آنهایی را که می‌توانند با هم تعریف همکاری کنند، دعوت کنیم. سعی کردیم در آن شرایط به نحوی ایجاد ارتباط بین آنها را تسهیل کنیم. خیلی از مذاکرات با مدیریت همکاران ما در همان شب اتفاق افتاد، اما راجع به موضوع شبکه سازی، یک نکته‌ای را در نظر بگیرید. افرادی که وارد این مبحث می‌شوند، یک انگیزه‌های درونی هم باید داشته باشند.
جالب است بدانید که مرکز توسعه گردشگری سلامت کشورهای اسلامی، تمام هزینه‌های مرتبط با این موضوع را پرداخت کرده و عایدی هم از این جریان نداشته است. یعنی ما صرفا هزینه کردیم تا اعلام کنیم، میشود خدمات جدیدی را در برگزاری نمایشگاه هایی از این دست تعریف کرد . و در همان تایم کوتاه تیم را تعریف کردیم، تا نهایت بهره‌برداری را بتوانیم داشته باشیم. البته قطع به یقین شما در یک زمان پانزده روزه اتفاق بی نقصی را نمی‌توانید، رقم بزنید. یک همچین رویدادی نیاز به زمان و حمایت دولت هم دارد.
البته لازم است ذکر کنم، به حرف‌هایی که زدیم متعهد هستیم. آنجا اعلام کردیم، کسانی که در نمایشگاه شرکت می‌کنند، چنانچه در بخش مجازی شرکت کنند، در طول سال به آنها خدماتی ارائه خواهیم کرد، هم‌چنان این خدمات در حال ارائه است. از بخش حضور رایگان‌شان در کارگاه های آموزشی گرفته تا حضورشان در ایونت‌های مختلفی که برگزار خواهدشد. مثلاً ما ۲۴ فوریه نشست B2B مجازی را بین اروپا و کشورهای اسلامی داشتیم و غرفه داران مجازی نمایشگاه امکان حضور رایگان در این نشست تجاری را داشتند.قطعا این خدمات ادامه خواهد داشت و برای حضور این عزیزان در رویدادهای بعدی هم شرایط خاص در نظر می‌گیریم.
شما به بحث شبکه‌سازی اشاره کردید و من می‌خواهم مصاحبه‌مان را به این سمت سوق دهم. یک انتقادی که در مورد پانزدهمین نمایشگاه گردشگری وجود دارد،(البته شما شفاف سازی کردید و برمی‌گردد به کمبود زمان و حالا فرصت محدودی که وجود داشت.) قضیه بحث شیوه‌ی برگزاری است. خیلی‌ها انتظار دارند که شیوه‌ی برگزاری مانند قبل باشد، قبلا در این‌گونه مراسم ها تعریف شده بود که هر نفر در میز مجزا بود و دوستان می‌رفتند و آنجا با یکدیگر صحبت می‌کردند و این انتظار عموم دوستان بود که می‌خواستند به این شیوه باشد. شاید این کمبود زمان، شرایط برگزاری و آن تفکری که شما پشت‌اش داشتید، باعث شد، ما به این سوال برسیم که علت شیوه‌ی برگزاری چه بوده؟ شما که به عنوان پرچم‌دار این گونه رویدادها، در ایران شناخته می‌شوید (چه در عرصه بین‌المللی و چه داخلی.) آیا سال آینده می‌توانیم از شما این انتظار را داشته باشیم که نقش فعالان گردشگری نه صرفا بیمارستانی و مجتمع‌های درمانی، در رویدادهای شما دو چندان شود و نشست‌های B2B به سبکی که آنها تمایل دارند، اجرایی شود یا خیر؟
لازم است در جواب به سئوال شما به دو موضوع اشاره کنم. موضوع اول اینکه باز هم تاکید می‌کنم، ما برگزار کننده نمایشگاه بین‌المللی گردشگری نیستیم پس این قول را باید از دوستان ما در وزارت گردشگری داشته باشید. نکته دوم اینکه مستحضر هستید، وقتی نشست‌های این چنینی را برگزار میکنید، هزینه‌های سنگینی به سیستم تحمیل میشود، قاعدتا انتظار این است که در بحث تامین هزینهَ.… دولت یا بخشهای خصوصی مشارکت کنند. در مورد بخشهای خصوصی مرتبط با حوزه‌ی گردشگری، چون این‌ها با خدمات جدید آشنا نبودند، قاعدتا در بخش هزینه، محتاط عمل می‌کردند. یعنی فعالان حوزه‌ی گردشگری به سختی حاضر به مشارکت در نمایشگاه گردشگری بودند چه برسد به پرداخت هزینه جهت خدمات جانبی رویداد. بنابراین تغییرات بنیادین در زمینه برگزاری رویدادهای تجاری نیاز به زمان هم دارد. برگزاری یک نشست جاری جانبی و ضیافت شام در راستای مسئولیتهای برگزارکننده رویداد نبوده و همچین تعهدی نداشته و اضافه بر خدمات معمول نمایشگاه تعریف شده است. اابته این حساسیت نسبت به نشست تجاری جانبی نمایشگاه که صرفا به مدت ۳ ساعت برگزار شد حاکی از اهمیت این موضوع برای مشارکت کنندگان نمایشگاه بوده که قطعا با اهمیت است.
اگر وزارت گردشگری به صورت جدی وارد این موضوع شود و کمک کننده باشد، این رویداد به قطع سال آِینده نیز با کیفیت بهتر و در ابعادی گسترده تر برگزار خواهد شد. من یک انتقاد جدی به وزارتخانه‌ها دارم، کلا به بخش دولت! مشارکت دولت صرفادر جهت تسهیل‌سازی این امور است. این خوب است، خیلی هم خوب است. در دولت جدید داریم می‌بینیم که دوستان فعالتر عمل می‌کنند. واقعا جای خوشحالی دارد. اما واقعا نقطه‌ی موعود نیست که شما بگویید، دیگر عالی شد.
دولت، وزارت میراث فرهنگی،هنری،گردشگری و صنایع‌دستی، ،وزارت صمت و وزارت بهداشت و درمان باید نقش فعالی ایفا کنند. این شیوه منفعل ورود که بگویند ما صرفا حمایت معنوی می‌کنیم، واقعا به درد بخش خصوصی و تشکلها نمی‌خورد. ما انتظار داریم که دولت نقش موثر ایفا کند.
مخصوصا در بخش گردشگری که بخشی است با مشکلات فراوان مالی، قطعا نیاز به حمایت دولت دارد. البته که من این را قلبا می‌گویم. از رویکرد شخص آقای شالبافیان در این موضوع، خیلی خوشحالم! به‌هرحال ایشان با منابع محدود و در شرایطی سخت سعی کرد بهترین اتفاقات را رقم بزند و موفق هم بود. اما این واقعا چیزی نیست که کافی باشد. یعنی وزیر محترم گردشگری باید واقعا برای این موضوع سرفصل بودجه‌ی خاص قرار دهد.زمانی که شما دارید درباره‌ی برندسازی حوزه‌ی گردشگری یا گردشگری سلامت یا حتی در زمینه شبکه سازی صحبت میکنید، یک قسمت آن تبلیغات است. در چه زمانی جمهوری اسلامی در این حوزه‌ها، تبلیغات بین‌المللی انجام داده است؟ هیچ وقت.
پس رویدادهایی از این جنس، می‌توانند این خلا را پر کند. به شرطی که دولت نسبت به این موضوع اهتمام ورزیده و جدیت بیشتری به خرج دهد. باور کنید خیلی هم کار ندارد. حتی بعضا هزینه نقدی هم لازم نیست پرداخت کنند. از امکانات موجودشان استفاده کنند. مگر وزارت میراث فرهنگی،هنری،گردشگری و صنایع‌دستی، هتل ندارد؟ چرا نمی‌آید در رویدادهایی که در هر حوزه‌ای، چه گردشگری چه گردشگری سلامت، امکانات خودش را در اختیار بگذارد؟ مگر دولت‌های دیگر این کار را نمی‌کنند؟ من می‌توانم برایتان از کشورهای مختلف، مثال بزنم که این تسهیلات وجود دارد. همین الان راجع به کنگره‌ی سلامت کشورهای اسلامی، می‌توانم اسم چند کشور را برایتان بیاورم که از آنها درخواست برگزاری کنگره در آن کشورها را داریم! هر کدام هم امکانات خودشان را دارند. مثالش کشور عمان بود که رئیس اتاق بازرگانی عمان در کنگره رسما این موضوع را اعلام کرد. در ایران این اتفاقات نمی‌افتد و لازم است که این اتفاقات رقم بخورد. بنابراین، این که انتظار داشته باشیم در سال آینده خدمات مرتبط با شانزدهمین نمایشگاه گردشگری دقیق‌تر، درست‌تر و حرفهایتر جلو برود، انتظار به جایی است.
جمع‌بندی من این است، شما تمایل به برگزاری خیلی حرفهایتر و استانداردتر نشست‌های B2B در سطح داخلی و بین‌المللی دارید و امکانش را هم دارید، اما بحث حمایت‌های بخش دولتی و وزارتخانه‌ی میراث فرهنگی،هنری، گردشگری و صنایع‌دستی و همینطور انتقاد از عدم حمایت‌های بخش خصوصی دارید. امیدواریم در سال پیش رو بهتر باشد. خروجی و تاثیر بین‌المللی کنگره و نمایشگاه را چگونه ارزیابی میکنید؟ این دو رویداد چه خروجی داشتند؟
اول نکته‌ای را که مغفول ماند، خدمتتان عرض کنم. همه‌ی انتقادات من نسبت به دولت را شنیدید، ولی نگاه واقع بینانه این است که بر طبق شواهد و تجارب دولتها در این مسیر هیچگاه به نقطه مطلوب بخش خصوصی نمی رسند . حداقل به دلایل زیاد ،چشم‌انداز کوتاه مدتی برای موفقیت در این موضوع نمی‌بینم. مشکلات مالی دولت، بروکراسی‌های پیچیده‌اش و غیره.
شخصا راه نجات را در دست بخش خصوصی می‌بینم. یعنی خود بخش خصوصی باید جدی‌تر و موثرتر وارد شود. در خصوص میزان اثر گذاری کنگره بین المللی سلامت کشورهای اسلامی همانطور که خدمتتان عرض کردم وظیفه ما شبکه سازی و جریان سازی های بین المللی بوده و هست. حاصل این جریان سازی را می‌توانید در تفکر فعلی فعالان حوزه‌ی گردشگری سلامت ایران ببینید؟ اصلا فعالان حوزه‌ی گردشگری سلامت چطور فکر و عمل می‌کنند؟ چند سال پیش چطور فکر و عمل می‌کردند؟
وقتی یک فعالیت منسجم و گسترده در حوزه‌ی گردشگری سلامت، از ماخذ جمهوری اسلامی ایران، شکل می‌گیرد، قاعدتا منتج به برندسازی ظرفیتهای درمانی ایران میشود. اثر گذاری فعالیتهای مرکز توسعه گردشگری سلامت کشورهای اسلامی و منجمله کنگره ها و نشست های این مجموعه را باید از دیدگاه مخاطبان این مرکز در داخل و خارج کشور جستجو کرد. شما اگر به شبکه های اجتماعی رجوع کنید و نظرات مخاطبان داخلی و بین المللی را ببینید قطعا نشان از وفقیتهای بزرگ این ساختار در ابعاد بین المللی دارد.ولی قطعا هیچ کاری بی عیب و نقص نیست و ان شاء الله دامنه خدمات و کیفیت آن روز به روز توسعه خواهد یافت، . HTDC ماموریت‌ش این است که ظرفیتهای موجود در حوزه سلامت و گردشگری سلامت را در کشورهای مختلف معرفی کند. (نه فقط ایران بلکه همه کشورهای اسلامی را.) بنابراین ما می‌گوییم این ظرفیت را برای همه‌ی کشورها، قائل هستیم. ولی قاعدتا اینکه این پایگاه در ایران قرار دارد. یک ظرفیت منحصربه‌فرد برای ایران، ایجاد می‌کند. ما رقیب هیچ‌کس نیستیم. من این جمله را باتاکید می‌گویم. ما رقیب هیچ‌کس نیستیم و اصولا رقیبی را برای خودمان متصور نیستیم.
نه اینکه بگوییم ما بی نقص و بی اشکال هستیم، خیر! برنامه‌ای که ما داریم در رقابت با کسی قرار نمی‌گیرد. کار ما اتصال و هم افزایی مجموعه هاست! بنابراین فعالان این حوزه باید بدانند، چنانچه در مسیری که ما تعریف می‌کنیم، قرار بگیرند. ما هر گونه کمکی را که بتوانیم می‌کنیم. حالا مسیر ما چیست؟ مسیر هم افزایی است. در مسیر هم افزایی، افراد نقش خودشان را در توسعه شبکه ایفا می‌کنند. شبکه جای ورود افراد بلااثر نیست. افراد بلااثر یعنی چی؟ یعنی کسی که فقط می‌خواهد از شرایط بهره‌برداری کند و ارزش افزوده ای برای جمع نداشته باشد. معنی نمی‌دهد. شما به شبکه ورود میکنید، یا از لحاظ مالی به شبکه کمک میکنید یا در راستای توسعه شبکه از کلیه ظرفیتهای خود استفاده میکنید. بنابراین آغوش ما باز است، برای هر مجموعه و هر شخصی که بخواهد به شبکه ورود کند و در توسعه‌ی آن سهیم باشد و از آن بهره‌برداری کند.
اسم این دیدگاه شما را می‌توانم دیدگاه در حال توسعه بگذارم. ما در کشورمان نقاط قوت و ضعف بسیاری در بخشهای مختلف از جمله گردشگری و گردشگری سلامت داریم. این نقاط قوت و ضعف بخشی دولتی است و بخشی خصوصی! یک بخش هم حاصل دعوا و مرافعات بین وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت میراث فرهنگی، هنری،گردشگری و صنایع‌دستی است. من در این دو بخش، به عنوان فردی که فعالانه مشغول به کار هستید، به‌صورت مجزا نظر شما را می‌خواهم.
اگر نظر مرا بخواهید، رفع دعواهای این دو وزارتخانه، را موضوعی مهم می دانم ولی معتقدم این گونه نیست که اگر این مشکل حل شد همه معضلات این صنعت برطرف شود و اصولا سهم قابل توجهی در مجموع ایرادات موجود ندارد. اگر بخش خصوصی خودش و ظرفیت‌هایش را بشناسد. به‌نظرم (شاید این جمله‌ای که می‌گویم به مذاق خیلی از افراد خوش نیاید.) ما فرار رو به جلو می‌کنیم. (برای اینکه به نقطه ضعف‌هایی که داریم، توجه نکنیم.) دولت مشکل دارد، خب این را همه می‌دانند! اختلافات مانع پیشرفت است، این را همه می‌دانند! ولی بخش خصوصی خودش چه کار می‌کند؟ خیلی از بخشهای خصوصی ما از موضوع گردشگری سلامت منتفع هستند، اما حاضر به هزینه، برای توسعه‌ی کارشان نیستند. تعداد بیمارستانهای ما که IPD دارند چه تعداد است؟ این‌ها در همین وضعیت نامناسب، تا چقدر از ورود گردشگران خارجی سود کسب کردند؟ چقدر را خرج توسعه کردند؟ چقدر را خرج برندسازی کردند؟ هیچ. اصلا حاضر به صرف هزینه نیستند. حالا اگر از آنها بپرسید، مشکل چیست؟ می‌گویند مشکل دعوای بین دو وزارتخانه است. اصلا ربطی به این موضوع ندارد. فعالان حوزه‌ی گردشگری سلامت ما که شرایطشان مشخص است.تعداد کم این مجموعه ها و مشکلات مالی که با آن دست و پنجه نرم می کنند بر هیچ کس پوشیده نیست . اما بخش بیمارستانی و درمانی ما حداقل از منظر مالی وضع مناسب‌تری دارد. پول خوبی را به‌دست می‌آورد، منتهای مراتب حاضر به صرف هزینه نیست. تفکرهای قدیمی اینکه، من چرا باید هزینه کنم؟ هزینه برندینگ یعنی چی؟ هزینه داشتن گواهی نامه در حوزه‌ی اعتباربخشی یعنی چه؟ این فکرها قدیمی هستند. در حالی که من معتقدم اگر این‌ها اصلاح شود، اصلا موضوع دعوای دو وزارتخانه، از سرفصل مشکلات حوزه‌ی گردشگری سلامت ایران، خارج میشود. قطع به یقین یکی از مشکلات است، اما مشکل اساسی این نیست.
مشکل اساسی از دید من این است که بخشهای خصوصی، آهسته آهسته دارند با مفهوم ورود به بازارهای بین‌المللی، نقش‌آفرینی موثر در حوزه‌های بین‌المللی، برندسازی و غیره آشنا می‌شوند. اصولا مشکلات اکثر صنایع ما در محدوده جغرافیایی کشور، تفکرات، راهبردها و مدیریت خودمان بوده است. و این در مورد گردشگری سلامت هم صدق می کند.
بعضی از فعالان حوزه‌ی گردشگری سلامت در حوزه‌ی آژانس‌ها این ادعا را دارند که خب ما در عرصه‌ی بین‌المللی به عنوان بخش خصوصی، فعالیت‌هایمان را بیست الی سی سال است که داریم. اما از لحاظ گردشگری سلامت دو ضعف داریم. یکی همین که شما به آن اشاره کردید، بحث برندسازی مراکز درمانی و بیمارستانی‌مان و دیگری نقش تسهیل‌گری دولت در صدور روادید و حمایت‌های لازم و تبلیغات در عرصه‌ی بین‌المللی؛ آیا این دیدگاه را درست می‌دانید یا پاسخی برایش دارید؟
قسمتی از این دیدگاه درست است، قسمت دیگرش نادرست است. ممکن است دوستان ما بگویند فقط به دولت برمی‌گردد. نقش خود بخش خصوصی پس چیست؟ بخش خصوصی در حوزه‌ی ورود به بازارهای بین‌المللی، باید تفکرش را به‌روز رسانی کند. ما نمی‌گوییم دولت ایراد ندارد، دولت حتما ایراد دارد به ویژه در همین موردی که شما فرمودید در زمینه صدور روادید یکی از مشکلات بزرگ ماست که بارها شخصا با توجه به مسئولیتم در انجمن گردشگری سلامت استان تهران در این مورد برای رفع مشکلات شرکتهای عضو با همکارانمان در بخش صدور روادید در وزارت گردشگری و وزارت خارجه جلسه داشته ام.بر چه کسی پوشیده است که قوانین دولت گاهی در موضوعات توسعه‌ای، بازدارنده است؟ شکی در این نیست. اما آیا بخش خصوصی باید متوقف شود؟ بخش خصوصی باید به خودش و نوآوری‌اش تکیه کند. به نوآوری حتی در ارتباطات فکر کند. به این که چطور می‌تواند در همین بستر مریض و نامناسب رشد کند. خیلی ساده است، شما همه‌چیز را موکول کنید به اینکه بخش دولت ایراد دارد. دولت ایراد دارد، این که اظهر من الشمس است. ولی بخش خصوصی چه‌کار می‌کند؟ بخش خصوصی به چه میزان خودش را بروز کرده است؟ در همان حوزه‌ی آژانس‌ها که می‌فرمایید، حق می‌دهم! واقعا حق می‌دهم به آنها، اما می‌خواهم به شما بگویم، ما در تمام حوزه‌های اقتصادی، نه فقط حوزه‌ی گردشگری یا گردشگری سلامت و…، نیاز به بازنگری‌های جدی در استراتژی‌های‌مان در حوزه‌ی روابط بین‌الملل داریم. ما نیاز به نوآوری داریم. نیاز داریم تیم‌های اجرایی خودمان را از لحاظ دانش، موضوعات بین‌الملل، ارتباطات بین‌الملل و… بروزرسانی کنیم. اگر این کارها را نکنیم، حتی با حمایت دولت هم مجموعه‌های خصوصی ما خیلی دوام نمی‌آورند.
پیشنهاد شما برای توسعه‌ی این شبکه‌سازی برای فعالان گردشگری سلامت، در دو حوزه درمانی و گردشگری چیست؟
پیشنهاد من به دوستان این است که به چند موضوع دقت و توجه داشته باشند. بخش خصوصی که بخواهد نگاهی بلند داشته باشد تمام سرویس‌هایش را متمرکز به جمهوری اسلامی ایران نمی‌کند. سرویس‌هایش را بین‌المللی در نظر می‌گیرد. قطع به یقین، همه اولویت را برای جمهوری اسلامی ایران قرار می‌دهند، ولی اگر می‌خواهند در آینده بازار نقش جدی را در حوزه‌ی بین‌المللی داشته بانشد، باید سرویس‌هایشان را بین‌المللی ببینند. بنابراین ما به شرکت های گردشگری سلامت چه از ایران و چه کشورهای دیگر که به ما مراجعه می‌کنند، می‌گوییم: سرویس‌هایی را که در نظر می‌گیرید را بین‌المللی تعریف کنید! شرکت‌تان را به نحوی تعریف کنید، انگار می‌خواهید در حوزه‌ی بین‌الملل ارائه خدمت کنید. با اولویت کشوری که در آن ساکن هستید. اگر در امارات هستید، با اولویت امارات اگر در ایران هستید، با اولویت ایران، اما از فرصت ارائع خدمت به بیماران در کشورهای دیگر نیز غافل نشوید.
نکته دوم اینکه به شبکه‌های اقتصادی بین‌المللی متصل شوید، برای اینکه در مرز دانش، مرز تجربه، مرز ارتباطات و … قرار بگیرید. برای اینکه بتوانید به روز باشید، در صنعت خودتان و برای این موضوعات هوشمندانه، هزینه کنید. چنانچه این کار را کردید. اتفاقات به خودی خود، رقم می‌خورد. ما اکنون چرا IPH2022 را تعریف کردیم. ما در حوزه‌ی برندسازی بیمارستانها، نقطه ضعف داریم. شما با هر رئیس بیمارستانی هم صحبت کنید، حاضر به هزینه کردن نیست. اما باید یک جریان‌سازی ایجاد شود تا بخشهای بیمارستانی ما به واسطه‌ی ورود به این جریان، مقداری نگاه‌شان نسبت به این موضوع تعالی پیدا کند. (شما بروید با رئیس یک بیمارستان صحبت کنید، برایتان یک طومار می‌نویسد از هزینه‌ها و مشکلات بیمارستان! اینکه بیمارستان ضرر ده است.) چاره‌اش چیست؟ آیا قرار است فعالیت‌اش متوقف شود یا اصلاح شود؟ بنابراین راه حل این موضوع از نظر ما این است. باید یک تغییر نگاه مدیریتی در این بخش‌ها شکل بگیرد، ورودشان به حوزه‌های بین‌الملل مورد توجه قرار بگیرد. دولت هم قطعا باید در این زمینه تسهیل‌گر باشد.
پیشنهادتان برای پررنگ‌تر شدن، نقش و همکاری برای فعالان عرصه گردشگری به خصوص هتل‌ها، که بحث اقامت و رسیدن به استانداردهای مطلوب را دارند، همینطور اعضای جامعه ی تورگردانان که نقش جذب مسافر را می‌توانند به خوبی ایفا کنند، چیست؟
از نظر من هتل‌ها خیلی بلندپروازانه نسبت به موضوعات توسعه‌ای‌شان نگاه نمی‌کنند. مشکلات خودشان را هم دارند. ولی اگر در یک نگاه جمعی و توسعه جمعی نگاه کنیم، یکی از بازیگرهای کلیدی که می‌تواند به توسعه‌ی صنعت گردشگری و گردشگری سلامت ما کمک کنند، هتل‌ها و ایرلاین‌های ما هستند. که متاسفانه هیچکدام به دلیل نگاه جزیره‌ای که کلا ما در حوزه‌های مختلف اقتصادی داریم، وارد فعالیتهای جمعی نمی‌شوند. مدیریت این مجموعه ها در اکثر مواقع بر اساس کسب انتفاعات لحظه ای تعریف شده. یعنی اینکه دقیقا هتل فکر می‌کنند چطور در آن لحظه بهترین سود را کسب کنند. من این را می‌فهمم که دولت باید حمایت‌کننده باشد که آن صنعت هم بتواند از پس خودش بر بیاید. اما کی آمدیم باهم یک نگاه جمعی داشته باشیم که از مسائل و مشکلات رد شویم؟ کی آمدیم در زمینه برند سازی و جریان‌سازی‌های بین‌المللی دست به دست هم بدهیم.شما کی دیدید هتل‌ها بگویند ما در بخش رویدادهای بین‌المللی که مربوط به موضوع برندسازی و توسعه ی بازار گردشگری کشور میشود، حاضر به همکاری هستیم؟ کدام هتل این را گفت؟ کدام ایرلاین این را گفت؟ ولی در کشورهای دیگر ببینید در اتفاقاتی از این جنس همه باهم همراه می‌شوند یا حداقل تعدادی هستند که همراه شوند. ما هرگز از بین هتل‌ها و خطوط هوایی داوطلبی در این زمینه نداشته‌ایم. البته هواپیمایی ماهان اخیرا با جلساتی که با مدیران ارشد این مجموعه داشتیم در این موضوعات شروع به همکاری داشته و جای خوشحالیست که امیدوارم ضمن اثربخشی به سایر ایرلاین ها هم تسری پیدا کند.
برای اثبات گفته‌های‌تان که مسیر از بخش خصوصی می‌گذرد، حاضرهستید که مثلا روسای این جوامع را با یک برنامه‌ریزی بلندمدت در بخش خصوصی دعوت کنید؟
بله چرا که نه. شما این موضوع را منتشر کنید. ببینید کدامیک از هتل‌ها می‌گویند: «من در موضوعات شبکه سازی حاضر هستم شرایط خاص را قائل شوم!» ما در موضوع شبکه سازی با هتل‌ها در ارتباط بودیم. دقیقا شما را به عنوان مشتری می‌بینند که در آن لحظه باید سود خوب را از شما داشته باشند. یعنی این که اگر شما بگویید ما داریم در زمینه‌ی برند سازی و شبکهسازیهای مرتبط با حوزه گردشگری کار می‌کنیم و از آنها بخواهید قسمتی در این موضوع با شما تعامل داشته باشند نتیجه مطلوبی دریافت نمیکنید. چنانچه دوستان حاضر باشند شورایی تشکیل شود از جامعه هتل‌داران از ایرلاین‌های، انجمنها و تشکلها و حداقل در بخش برگزاری رویدادهای باسابقه در این حوزه همکاری موثر داشته باشند قطعا بخش دولت هم خودش را در این مسیر همراه می‌کند. یعنی دولت هم وقتی ببینید، بخشهای خصوصی این‌گونه باهم وارد تعامل شدند و این‌گونه دارند خوب کار می‌کنند، کمک‌کننده میشود. ولی دوستان ممکن است بگویند مگر میشود؟ من از شما یک سوالی دارم. ما پنج دوره کنگره‌ی گردشگری سلامت کشورهای اسلامی را در ایران برگزار کردیم، در کدام دوره دولت به ما پول داده است؟ همه با مشارکت بخشهای خصوصی بوده است. و به صورت ارگانیک هم در حال رشد است. هر سال بزرگ‌تر و بزرگ‌تر شده است. نقش بخشهای خصوصی بوده ما فقط هماهنگ‌کننده بودیم.
ما فقط این‌ها را کنار هم چیدیم، گفتیم همه باهم همکاری کنید، همه هم باهم بهره‌برداری کنید. دولت اگرحمایت های هدفمند مالی داشته باشد اتفاقاتی بسیار عالی می‌افتد، اما حتی اگر به دلیل محدودیتها فقط بگوید شما این کارها را میکنید، من هم با تمام امکانات و ظرفیتهای موجود کمک می‌کنم، باز هم می‌تواند اتفاقاتی تاثیرگذار را رقم بزند. اعتباردهی و حمایت دولت، بسیار موثر خواهد بود. من این را با قاطعیت تمام می‌گویم، ولی مساله اینجا است که هیچ‌کس زیر بارش نمی‌رود. همه دنبال سود لحظه‌ای هستند. در لحظه سودآوری داشته باشند. این رویدادهای محدودی که داریم و بناست کمک کننده باشد به برند سازی ظرفیت های ایران، هزینه‌اش چقدر میشود؟ بعد شما می‌بینید فلان رویداد در فلان کشور برگزار میشود، چند میلیارد می‌رود و آنجا هزینه میشود. خیلی راحت هم هزینه میشود. چه کسی جوابگو است.چطور در جاهایی که باید هزینه کنیم، نداریم و حتی از زیرساخت‌های موجودمان هم حاضر نیستیم، استفاده کنیم و چطور در جاهایی که پول را باید نقد پرداخت کنید، پول پرداخت میشود؟
چرا جمهوری اسلامی ایران مثل یک بازیگر معمولی می‌رود و در رویدادهای بین‌المللی حضور پیدا می‌کند؟ باید خیلی بهتر وارد آن رویداد شود. خیلی می‌تواند نقش محوری‌تری بگیرد و می‌تواند وارد بازی مشترک با آنها شود. ولی ما همیشه فکر کردیم تحت تحریم و مشکل هستیم، پول بدهیم که به ما فقط اجازه ورود بدهند. در صورتی‌که اینطور نیست. ما اگر مسیر را یاد بگیریم و بیاموزیم چطور وارد تعامل شویم، چطوراستراتژی مناسب را اتخاذ کنیم، چطور نشان بدهیم که یک بازیگر قدرتمند هستیم، آنها هم ما را به عنوان یکی از بازیگران کلیدی شناسایی می کنند و وارد تعامل جدی‌تر می‌شوند.
در تصحیح صحبت شما بگویم در رابطه با نمایشگاه ترکیه، بخش خصوصی اقداماتی کرده است. یعنی منتظر بخش دولتی نمانده و دارند فضایی را از خود نمایشگاه می‌گیرند و فکر می‌کنم فعالیتهای شما باعث شده که فعالان گردشگری به‌دنبال مسیرهای جدید بروند و آنها را شناسایی کنند. در حوزه‌ی بین‌الملل آیا مجموعه شما آماده همکاری با وزارتخانه است؟ آیا برنامه‌ای برای توسعه با کمک وزارت میراث فرهنگی، هنری، گردشگری و صنایع‌دستی در خارج از کشور دارید؟
ما همیشه آماده هر گونه همکاری هستیم. اما یک تفکری در سیستم ما وجود دارد و آن اینکه اصولا ز کار پیچیده، زمان‌بر و بی‌حاصل به‌شدت امتناع می کنیم. ما می‌گوییم کاری را که می‌خواهید تعریف کنید، باید سریع، باقدرت و با نگاه به بخش خصوصی باشد.
چنانچه بخش دولت در هر زمینه‌ای بخواهد به توسعه‌ی این ظرفیت کمک کند، با کمال میل پذیرا هستیم. چه در حوزه‌ی وزارت میراث فرهنگی،هنری،گردشگری و صنایع‌دستی باشد، چه در حوزه‌ی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت صنعت و… باشد. ولی واقعیت این است که بروکراسی ما خیلی پیچیده است. یکی از موضوعاتی که از آقای شالبافیان بابتش ممنون هستم، همین تصمیم‌گیری سریع‌شان در همکاری محدودی که با هم داشتیم بود. چون اشتباه بزرگی است که بخش خصوصی و تشکلها منتظر منویات دولت باشند. البته شخصا معتقدم، زمانی‌که بخش خصوصی ما امیدش از دولت قطع شود. آنجا میشود نقطه‌ی موفقیت‌اش! هر جایی از سیستم دولت قطع امید کردید ، فرقی هم نمی‌کند چه دولتی باشد، آن‌زمان موفق می‌شوید.
شما بخش خصوصی هستید، خودتان بروید جلو! من موانع دولت را درک کردم، می‌کنم و خواهم کرد. چرا؟ چون خود ما هم در انجمن گرفتارش هستم. به عنوان یک تشکل، جایی کاری انجام می‌دهیم با هزار و یک مانع مواجه می‌شویم.اما می‌گویم تا می‌توانیم خودمان برای خودمان مانع‌های جدید نسازیم.
در جمع‌بندی صحبت‌های آخر، میشود گفت که مجموعه شما از ایجاد یک کلونی در بخش خصوصی حمایت می‌کند. حالا با تمرکز بر گردشگری سلامت و حتی فراتر از آن و همچنین از ورود هدفمند، مشخص و سریع وزارتخانه برای حضور در عرصه‌های بین‌المللی، جهت شبکه سازی و برندینگ هم استقبال و پشتیبانی می‌کند.
قطعا همینطور است. ما در گام اول از دولت انتظار همراهی داریم. اگر منابع مالی ندارد، اشکالی ندارد، از ظرفیت‌هایش استفاده کند. پنجمین کنگره‌ی گردشگری سلامت کشورهای اسلامی را برگزار کردیم. سئوال اینجا است. وزیر محترم میراث فرهنگی، هنری، گردشگری و صنایع‌دستی و وزیر محترم بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، کجا بودند؟ بالغ بر ۱۵۰ نفر از کشورهای مختلف دعوت کرده بودیم، از اروپا گرفته تا کشورهای حوزه‌ی اسلامی و غیره آمده بودند. این عزیزان، کجا بودند و چه موضوع مهم‌تری بود که تشریف نداشتند؟ این یک سوال دوستانه است؟ برای ما چرا مهم بود؟ ما که کار خودمان را در شبکه خوب انجام می‌دهیم. ولی ورود وزیر به برنامه‌هایی از این جنس، یک اتفاق مهم را رقم می‌زند. شما در صدر اخبار و رسانه های بین‌المللی قرار می‌گیرید. یعنی اینکه پوشش رسانه‌ای عمومی حول آن محور شکل می‌گیرد. ما در حوزه‌ی تخصصی کارمان را بلدیم. اما یک قسمت از موضوعات گردشگری و گردشگری سلامت برمی‌گردد به موضوع عموم مردم دنیا، پس حضور وزیر می‌تواند پوشش عمومی خوبی را ایجاد کند.
این‌ها حداقل چیزهایی است که شما بابتش پول نمی‌دهید. ولی ارزش ایجاد می‌کند. معاون رئیس‌جمهور، رئیس کمیسیون‌های گردشگری و بهداشت مجلس، حضورنداشتند. وزاری محترم ما کجا بودند؟ این سوالی است که نه تنها من، بلکه خود دوستان وزارتخانه‌های مرتبط هم داشتند. آیا فعالیت در حوزه‌ی گردشگری سلامت را، تائید نمی‌کنند؟ اگر این‌گونه نیست؛ که می‌دانم این‌گونه نیست، خواهش من این است که حضور داشته باشند! نه فقط در این برنامه و فقط بحث کنگره‌ی گردشگری سلامت کشورهای اسلامی، حتی در سایر حوزه‌های مرتبط و رویدادهای مشابه هم حضور داشته باشند. به این امید که حمایت‌های بیشتری از سمت دولت دریافت کنیم. حمایت‌های واقعی و دلگرم کننده.
اینستاگرام خبری سفرنویسان
اینستاگرام سفرنویسان
یوتیوب سفرنویسان
دانلود رایگان ویژه نامه گردشگری سلامت
تهدیدها و تدابیر بازار گردشگری سلامت ایران
تهدیدها و تدابیر بازار گردشگری سلامت ایران
تهدیدها و تدابیر بازار گردشگری سلامت ایران
تهدیدها و تدابیر بازار گردشگری سلامت ایران
تهدیدها و تدابیر بازار گردشگری سلامت ایران
تهدیدها و تدابیر بازار گردشگری سلامت ایران
تهدیدها و تدابیر بازار گردشگری سلامت ایران
تهدیدها و تدابیر بازار گردشگری سلامت ایران
تهدیدها و تدابیر بازار گردشگری سلامت ایران
تهدیدها و تدابیر بازار گردشگری سلامت ایران
تهدیدها و تدابیر بازار گردشگری سلامت ایران